Unijna Taksonomia
W obliczu rosnących wyzwań związanych z ochroną środowiska, Unia Europejska wprowadziła instrument, który ma na celu ukierunkowanie inwestycji na projekty zgodne z zasadami zrównoważonego rozwoju. Mowa o Taksonomii UE, systemie klasyfikacji, który pomaga firmom i inwestorom w ocenie, które działania są rzeczywiście przyjazne dla klimatu i środowiska. To narzędzie, wpisujące się w ambitne cele Europejskiego Zielonego Ładu, ma ogromne znaczenie zarówno dla przyszłości gospodarki, jak i ochrony naszej planety.

Czym jest Taksonomia UE?
Taksonomia UE to zestaw kryteriów i klasyfikacji, które pozwalają na ocenę, czy dana działalność gospodarcza jest zrównoważona pod kątem ekologicznym. Wprowadzona w ramach Europejskiego Zielonego Ładu, którego celem jest osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2050 roku, Taksonomia umożliwia rozróżnienie działalności, które przyczyniają się do ochrony środowiska, od tych, które mają negatywny wpływ na planetę.
System ten obejmuje wiele sektorów, ale skupia się głównie na branżach, które mają największy wpływ na emisję gazów cieplarnianych, takich jak energia, transport, przemysł czy budownictwo.

Zielony Ład i finansowanie zrównoważonych inwestycji
Europejski Zielony Ład to nie tylko zbiór celów ekologicznych, ale również fundament unijnej polityki finansowej. UE przeznaczyła ogromne sumy na finansowanie działań związanych z klimatem i ochroną środowiska. Na przykład, Wieloletni Plan Finansowania na lata 2021–2027 przewiduje inwestycje w wysokości 503 miliardów euro, z czego część zostanie przeznaczona na wspieranie zrównoważonych inwestycji. Dodatkowo, Mechanizm Sprawiedliwej Transformacji zakłada wsparcie w wysokości co najmniej 100 miliardów euro dla regionów i firm, które stają przed wyzwaniem przejścia na zieloną gospodarkę. Aby jednak uzyskać dostęp do tych funduszy, przedsiębiorstwa muszą spełniać określone wymogi, w tym te zawarte w Taksonomii.

Jak działa Taksonomia?
Taksonomia działa jak narzędzie oceny, które pozwala inwestorom i firmom określić, czy ich działania są zrównoważone. Aby działalność mogła zostać uznana za „zieloną”, musi spełniać szereg wymogów, zarówno ekologicznych, jak i społecznych.
Pierwsze kryterium to minimalizowanie negatywnego wpływu na środowisko, a drugie dotyczy przestrzegania zasad ochrony praw człowieka i etycznych standardów (np. w zakresie przeciwdziałania korupcji). Taksonomia obejmuje również firmy z branż, które w największym stopniu przyczyniają się do emisji CO₂ w UE, takich jak energetyka, transport czy przemysł.

Kwalifikowalność i zgodność z Taksonomią UE
Istnieją dwa główne pojęcia w kontekście Taksonomii UE: kwalifikowalność i zgodność. Kwalifikowalność oznacza, że działalność gospodarcza znajduje się na liście branż, które mogą być uznane za zrównoważone, na podstawie kodu NACE (odpowiednika polskiego PKD). Zgodność z Taksonomią jest bardziej zaawansowaną oceną i oznacza, że firma spełnia dodatkowe kryteria, takie jak wkład w realizację celów środowiskowych, brak szkód dla innych celów (tzw. Zasada DNSH – Do No Significant Harm) oraz spełnianie wymogów społecznych, np. w zakresie praw człowieka czy polityki antykorupcyjnej.

Kryteria Zgodności z Taksonomią
Aby działalność mogła być uznana za zgodną z Taksonomią, musi spełniać trzy podstawowe kryteria:

1. Istotny wkład w cele środowiskowe, takie jak:

• Łagodzenie zmian klimatu
• Adaptacja do zmian klimatycznych
• Zrównoważone wykorzystanie zasobów wodnych i morskich
• Gospodarka o obiegu zamkniętym
• Ochrona bioróżnorodności

2. Brak poważnych szkód dla innych celów – firma nie może prowadzić działalności, która znacząco szkodzi innym celom środowiskowym.
3. Minimalne gwarancje społeczne, które obejmują przestrzeganie praw człowieka, zapobieganie korupcji i transparentność działań.

Konsekwencje braku zgodności
Firmy, które nie spełniają kryteriów Taksonomii UE, mogą spotkać poważne konsekwencje. Brak zgodności może wpłynąć na reputację przedsiębiorstwa, a także na zaufanie inwestorów. Może to prowadzić do utraty konkurencyjności na rynku, a także do trudności w pozyskiwaniu finansowania z instytucji, które kierują się Taksonomią.

Taksonomia jako narzędzie przeciwdziałania greenwashingowi
Jednym z najistotniejszych zadań Taksonomii UE jest walka z greenwashingiem, czyli fałszywym marketingiem ekologicznym. Dzięki wymaganiom transparentności, firmy muszą dokładnie udokumentować, w jaki sposób ich działalność przyczynia się do ochrony środowiska, co eliminuje ryzyko wprowadzania inwestorów i konsumentów w błąd.

Wyzwania i szanse na przyszłość
Taksonomia jest kluczowym narzędziem w dążeniu do realizacji celów klimatycznych Unii Europejskiej. Komisja Europejska szacuje, że osiągnięcie celów do 2030 roku, takich jak redukcja emisji o 55%, będzie wymagało inwestycji rzędu 180–270 miliardów euro rocznie. Taksonomia pomoże skutecznie ukierunkować te inwestycje, zwłaszcza w obszarze energii odnawialnej, efektywności energetycznej i gospodarki o obiegu zamkniętym.
Dzięki wprowadzeniu Taksonomii inwestycje będą bardziej ukierunkowane na długoterminowe cele ekologiczne, a projekty niespełniające kryteriów zrównoważonego rozwoju będą miały trudności z uzyskaniem finansowania.

Taksonomia w praktyce
Taksonomia UE jest kluczowym narzędziem w walce ze zmianami klimatycznymi i transformacji gospodarki w kierunku zrównoważonego rozwoju. Dzięki jej wdrożeniu inwestycje będą bardziej przejrzyste, a przedsiębiorstwa zmotywowane do podejmowania działań sprzyjających ochronie środowiska.